مهارتی که می‌توانست از اضطراب و مشکلات ما بکاهد

وب‌گردی به عنوان یک مهارت مهم معرفی شده است که در صورت داشتن آن، می‌توان از اضطراب و مشکلات روزمره کاست. در آغاز سوره مؤمنون، به مهارتی اشاره می‌شود که آرامش را از درون می‌سازد و نه از بیرون؛ حضوری و تمرکزی که اگر در زندگی جاری باشد، موجب کاهش آشفتگی و اضطراب می‌شود.

سوره مؤمنون با معرفی ویژگی‌های اساسی مؤمنان آغاز می‌شود؛ ویژگی‌هایی که نه تنها معیار سنجش مؤمنان نخستین است، بلکه نقشه راهی برای انسان معاصر به منظور ساختن جامعه‌ای اخلاق‌مدار و متعادل به شمار می‌آید. این آیات تصویری از انسان کامل ارائه می‌دهند؛ انسانی که در ارتباط با خدا رشد یافته و در روابط اجتماعی مسئولیت‌پذیر است. آیات ابتدایی سوره اعلام می‌کنند که مؤمنان رستگار شده‌اند. این رستگاری نتیجه‌ای بیرونی نیست، بلکه محصول ساختار درونی و روحی انسان است. وقتی ایمان در جان انسان ریشه می‌زند، ثمره آن در آرامش، استقامت، اخلاق و رفتار اجتماعی نمایان می‌شود.

آیات نشان می‌دهند که رستگاری بیش از آنکه یک پاداش نهایی باشد، وضعیتی جاری در زندگی است که مؤمن آن را در همین دنیا تجربه می‌کند. اولین ویژگی مؤمنان، خشوع در نماز است؛ آرامشی عمیق و حضور قلبی که نماز را به یک نیروی تربیتی و روح‌بخش تبدیل می‌کند. خشوع پاسخی به دنیای شلوغ و پرازدحام انسان امروز است که ذهن را تکه‌تکه و روح را ناآرام می‌کند. آیه یادآوری می‌کند که مؤمن با اتصال آرام و عمیق به خدا، قدرت عبور از بحران‌ها را پیدا می‌کند.

دومین نشانه مؤمنان، روی‌گردانی از لغو و بیهوده‌گویی است؛ یعنی هر سخن بی‌ثمر و هر مسیری که انرژی انسان را هدر می‌دهد. جامعه‌ای که درگیر لغو می‌شود، قدرت تمدن‌سازی را از دست می‌دهد. این آیه برای جامعه امروز نیز پیام مهمی دارد: مؤمن وقت و انرژی خود را در شبکه‌های بی‌هدف و جدل‌های بی‌پایه تلف نمی‌کند.

آیات بعد به کنترل غریزه جنسی اشاره می‌کنند؛ مؤمن این غریزه را در چارچوب خانواده مدیریت می‌کند. این ویژگی نشان می‌دهد که یکی از پایه‌های جامعه ایمانی، سلامت اخلاقی و تعادل رفتارهای فردی است. آیات تأکید می‌کنند که رستگاری بدون مدیریت نفس ممکن نیست.

از دیگر ویژگی‌های مؤمنان، امانت‌داری و وفای به عهد است. این آیات به ساختار اجتماعی اشاره دارند؛ جامعه‌ای که در آن قول‌ها سست باشد، اعتماد فرو می‌ریزد و روابط انسانی فرسوده می‌شود. پایبندی به عهد تنها یک فضیلت دینی نیست، بلکه شرط شکل‌گیری هر پیشرفت جمعی است. قرآن با قرار دادن این خصلت در کنار نماز و پاکدامنی نشان می‌دهد که ایمان بدون اخلاق اجتماعی ناقص است.

در پایان این بخش، آیات از کسانی یاد می‌کنند که بر نمازهای خود مراقبت دارند؛ یعنی نه‌تنها نماز می‌خوانند، بلکه مراقب کیفیت و تداوم آن هستند. این مراقبت همان چیزی است که شخصیت مؤمن را از درون می‌سازد. قرآن نتیجه می‌گیرد که صاحبان این صفات وارثان فردوس‌اند و به بهترین درجه آرامش و رضایت الهی می‌رسند.

از آیه ۱۲ به بعد، موضوع آفرینش انسان مطرح می‌شود؛ سفری دقیق و مرحله‌به‌مرحله که قدرت و حکمت خدا را به تصویر می‌کشد. این بخش از آیات انسان را دعوت می‌کند که به ریشه‌های وجودی خود نگاه کند و به این‌که موجودی ساخته‌شده، هدایت‌شده و هدفمند است. یادآوری این مسیر، غرور انسان را می‌زداید و او را نسبت به مسیر تکامل خویش هوشیار می‌کند.

آیات ۱۷ و بخش پایانی این فراز به ساختن هفت آسمان اشاره دارند؛ نظامی عظیم و هماهنگ که در خدمت نیازهای بشر قرار گرفته است. اما این خدمت‌گذاری به معنای بی‌قیدی انسان نیست؛ بلکه نشان‌دهنده مسئولیتی بزرگ است. انسانی که چنین جهانی برای او آماده شده، باید مسیر ایمان، اخلاق و رشد را دنبال کند و حق ندارد نعمت‌ها را دست‌مایه فساد و تباهی سازد.