نهج البلاغه: تفسیر دائمی و جهانی قرآن کریم

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در پیام خود به همایش نهج‌البلاغه انتظامی که ظهر پنجشنبه در ساری برگزار شد، با حمد و ثنای الهی و صلوات بر پیامبران و اهل‌بیت، برگزاری این گردهمایی علمی را ارج نهاد و از تلاش برگزارکنندگان قدردانی کرد. وی با بیان اینکه نهج‌البلاغه از منظر تفسیر قرآن کریم دارای دو ویژگی محوری است، افزود: این کتاب از یک‌سو کلی و جهان‌شمول و از سوی دیگر دائمی و همیشگی است؛ زیرا کتابی می‌تواند شرح حقیقی قرآن باشد که همانند قرآن، هم از نظر گستره مخاطب جهان‌شمول باشد و هم در همه زمان‌ها کارآمد بماند. او تأکید کرد: نهج‌البلاغه همانند قرآن برای مردم هر عصر، منطقه و نسل، سخنی تازه دارد و هر بیماری فکری، اخلاقی و اجتماعی را درمان می‌کند. آیت‌الله جوادی آملی تفسیر قرآن توسط غیر اهل‌بیت را فاقد اعتبار دانست و اظهار داشت: تفسیر حقیقی قرآن آن است که قال‌الله متن باشد و قال خلیفةالله شرح. کسی که قرآن ناطق است و خلیفه خدای متکلم است می‌تواند کلام الهی را بازگو و تبیین کند. وی ادامه داد: از همین رو امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نهج‌البلاغه فرمود که همه معارف و احکام در قرآن آمده، اما قرآن با مردم سخن نمی‌گوید و این خلیفه متکلم است که آن را بیان می‌کند. وی با اشاره به مؤلفه‌های معرفتی نهج‌البلاغه گفت: این کتاب از یک‌سو همگانی و همیشگی است و از سوی دیگر پاسخگوی نیازهای هر زمان و منطقه. همچنین از سخنان نورانی امیرالمؤمنین برمی‌آید که وحدت و انسجام جامعه، از منویات الهی است. این مرجع تقلید با استناد به کلام امیرالمؤمنین (ع) بیان کرد: حق در ظاهر سنگین است اما گواراست و باطل سبک است اما وباخیز. اگر دست به بیت‌المال، حق مردم، خون ملت یا آبروی جامعه زده شود، گرچه در ابتدا آسان به نظر می‌رسد، اما آثار آن وباخیز و آبروبر است؛ چنان‌که گناه شخصی آبروی فرد را می‌برد و گناه ملی آبروی یک ملت را. وی ادامه داد: حاصل چنین همایش‌هایی باید آن باشد که انسان با آبرومندی زندگی کند؛ زیرا قرآن در مورد برخی افراد می‌فرماید که آبرویشان در دنیا و آخرت از میان می‌رود. نهج‌البلاغه کتاب ترویج آبرومندی است تا مسلمان نه راه کسی را ببندد و نه به بیراهه برود. آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: این سخنان لایه‌های ابتدایی نهج‌البلاغه است و این کتاب دارای معارفی است که بدون رنج سالیان درک نمی‌شود. هنگامی که امیرالمؤمنین فرمود سلونی قبل أن تفقدونی، یا بیان کرد که همانند کوه‌های عادی نیست که باران بر آن ببارد و از دامنه‌اش سیل جاری شود، بلکه آن‌قدر اوج دارد که سیل از دامان او پدید می‌آید، این نشان‌دهنده عظمت علمی و معرفتی حضرت است. وی افزود: هر کوهی سیل‌خیز نیست، همان‌گونه که هر انسانی در مرتبه فهم و حکمت، به قله‌های بلند نمی‌رسد. امیرالمؤمنین آن قله‌ای است که پرنده خیال به اوجش نمی‌رسد. این مرجع تقلید در پایان ابراز امیدواری کرد که جهان به سمتی حرکت کند که لذت وحدت بر کام جامعه بشری گوارا شود و جنگ‌ها، خونریزی‌ها و خشونت‌ها پایان یابد و کارخانه‌های سلاح‌سازی تعطیل شود.