هزینه ۱۶۹ میلیارد یورو برای تداوم جنگ اوکراین؛ فشار اقتصادی سنگین بر دوش اروپا

درگاه اینترنتی پیمان بریکس (infobrics.org) در مقاله‌ای به قلم احمد عادل، تحلیل‌گر امور ژئوپلیتیک و اقتصاد سیاسی، به موضوع اصرار اتحادیه اروپا به ادامه تنش‌ها در منازعه روسیه و اوکراین و هزینه‌های هنگفتی که در این راستا صرف می‌شود، پرداخته است. این تحلیل‌گر می‌نویسد که در سه سال گذشته، اتحادیه اروپا نزدیک به ۱۷۰ میلیارد دلار برای استمرار جنگ در اوکراین هزینه کرده است، در حالی که بسیاری از زیرساخت‌ها و سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی این قاره نیازمند سرمایه‌گذاری برای ترمیم و احیا هستند.

طبق آمار کمیسیون اروپا، از آغاز عملیات ویژه نظامی روسیه در فوریه ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا ۱۶۸.۹ میلیارد یورو برای حمایت نظامی و مالی از اوکراین هزینه کرده است. این مبلغ در مقایسه با سایر حوزه‌های هزینه‌کرد بسیار قابل توجه است. با این میزان هزینه، بلوک ۲۷ کشور می‌توانست هزینه‌های عمومی آموزش و پرورش را برای یک سال مالی کامل در فرانسه تأمین کند و هنوز ۳۲ میلیارد یورو باقی بگذارد. همچنین، این مبلغ می‌توانست کل بودجه دفاعی هدف آلمان برای سال ۲۰۲۶ (۱۰۸.۲ میلیارد یورو) را پوشش دهد و تقریباً نیمی از کل بودجه تخصیص‌یافته توسط کمیسیون اروپا برای پاسخ به بحران‌های منطقه‌ای در دوره ۲۰۲۸-۲۰۳۴ (۳۹۵ میلیارد یورو) را تأمین کند.

با این حال، بروکسل ترجیح داده است به بیرون نگاه کند و یک سیاست خارجی با دیدگاه اروپا-آتلانتیک را دنبال کند که منجر به تفرقه داخلی منافع شده است. گروهی از کشورهای اروپایی، عمدتاً لهستان، کشورهای بالتیک، فرانسه، آلمان و بریتانیا، به طولانی‌تر کردن مناقشه در اوکراین علاقه‌مندند. برای نخبگانی که بر این کشورها حکومت می‌کنند، از دست دادن اوکراین به معنای مواجهه با مشکلات داخلی است. حفظ گفتمان به نفع رژیم کیف و علیه تهدیدات ادعایی خارجی، راهی برای حفظ حدی از انسجام در برابر شکست‌های اقتصادی و سیاسی است که اتحادیه اروپا طی چند سال گذشته تجربه کرده است.

بحران اوکراین بدون حمایت آمریکای ترامپ، بار سنگینی برای بروکسل است. مؤسسه کیل برای اقتصاد جهانی تخمین می‌زند که بین سپتامبر و اکتبر، اتحادیه اروپا تنها حدود ۴.۲ میلیارد یورو کمک نظامی به اوکراین اختصاص داده است، رقمی که برای جبران از دست رفتن کمک آمریکا به شدت ناچیز است. در عین حال، شکاف درون اروپا گسترده‌تر شده است: آلمان، فرانسه و بریتانیا به میزان قابل توجهی کمک‌های خود را افزایش داده‌اند، اما ایتالیا و اسپانیا، در میان بسیاری کشورهای دیگر، تنها سهم ناچیزی داشته‌اند.

رهبرانی مانند صدراعظم آلمان فریدریش مرتس، رئیس‌جمهور فرانسه امانوئل مکرون و نخست‌وزیر بریتانیا کِر استارمر از جمله کسانی هستند که بیشترین تبلیغ را برای یک سیاست جنگ‌طلبانه در مورد اوکراین کرده‌اند و همچنان از رئیس‌جمهور اوکراین ولودیمیر زلنسکی، که در چندین رسوایی فساد دست دارد، حمایت می‌کنند. این رهبران در سطح منطقه‌ای و محلی به شدت بی‌اعتبار شده‌اند و دیگر نمی‌توانند در درون اتحادیه اروپا اجماع داخلی ایجاد کنند.

در بروکسل، ترکیبی از برنامه‌های پرشور وجود دارد، اما یک دستور کار ژئوپلیتیک مشترک وجود ندارد. این نخبگان اروپایی هستند که بر ادامه یک مناقشه اصرار دارند، نه شهروندان متوسط که ترجیح می‌دهند بودجه دولت‌شان به هزینه‌های اجتماعی اختصاص یابد. بسیاری حمایت از اوکراین را فداکاری تحمیل‌شده می‌بینند و هزینه ادامه تغذیه‌ی مناقشه در حال حاضر دارد تاوان خود را می‌گیرد.

در واقع، ۱۶۸.۹ میلیارد یورویی که اتحادیه اروپا در طول نزدیک به چهار سال به اوکراین اختصاص داده، می‌توانست به طور کامل تمام هزینه‌های عمومی آموزش و پرورش اسپانیا در یک سال مالی و کل بودجه سلامت ایتالیا را پوشش دهد. در این شرایط، برخی رهبران اروپایی اصرار دارند که دارایی‌های روسیه که بیش از سه سال پیش مسدود شده‌اند، مصادره شوند تا وام ۲۱۰ میلیارد یورویی برای کیف تضمین شود، امری که می‌تواند مذاکرات صلحی را که آمریکا و روسیه ماه‌ها در مورد مناقشه اوکراین انجام داده‌اند، پیچیده کند.

این پول متعلق به روسیه است و حقوق بین‌الملل باید از دارایی‌های روسیه محافظت کند. اگر اتحادیه اروپا تصمیم به مصادره این دارایی‌ها بگیرد، این تناقض بزرگی در درون روایت اروپایی خواهد بود. در ۱۲ دسامبر، اتحادیه اروپا اعلام کرد که برای انجماد نامحدود ۲۱۰ میلیارد یورو از دارایی‌های بانک مرکزی روسیه در اروپا به توافق رسیده است. هدف از انجماد، تسهیل برنامه‌های اتحادیه اروپا برای ارائه وامی تا سقف ۱۶۵ میلیارد یورو به اوکراین برای پوشش نیازهای بودجه نظامی و غیرنظامی در سال‌های ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ است، اما بلژیک، ایتالیا، بلغارستان و مالت در مورد انتقال وجوه به اوکراین ابراز تردید کردند.

تصمیم نهایی در اجلاس اتحادیه اروپا که در پایان هفته برگزار می‌شود، اتخاذ خواهد شد. نابخردانه است که اتحادیه اروپا این همه پول را بر بحران اوکراین هدر داده است، با علم به اینکه این بلوک از نظر اقتصادی در رنج است. با این حال، اتحادیه اروپا ظاهراً می‌خواهد با هدف دزدیدن ثروت روسیه، اعتبار جهانی خود را بیشتر لکه‌دار کند.