نظارت بدون وقفه؛ مروری بر عملکرد نمایندگان در سه‌شنبه‌های نظارتی مجلس

خبرگزاری مهر، گروه سیاست، زهرا علیدادی: با توجه به فرارسیدن ۱۰ آذر، روز مجلس، فرصت مناسبی فراهم شده تا نگاهی دوباره به مسیر پیموده‌شده پارلمان در حوزه «نظارت» بیندازیم؛ حوزه‌ای که در سال‌های اخیر بیش از گذشته به‌عنوان یکی از کارکردهای بنیادی مجلس مورد توجه قرار گرفته است. مجالس یازدهم و دوازدهم با تأکید بر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های نظارتی، سازوکار «سه‌شنبه‌های نظارتی» را به‌عنوان یک سنت هفتگی و منسجم در دستورکار قرار دادند؛ سازوکاری که هدف آن کاهش فاصله میان قانون‌گذاری و اجرای قوانین و واداشتن دستگاه‌های اجرایی به پاسخگویی مؤثر است. سازوکاری برای شفافیت و پاسخگویی سه‌شنبه‌های نظارتی از ابتدا با هدف افزایش شفافیت، ایجاد نظم در روند گزارش‌دهی دستگاه‌ها و جلوگیری از معطل ماندن قوانین طراحی شد. در این جلسات که اغلب با حضور وزرا، مدیران اجرایی و رؤسای نهادهای دولتی در صحن مجلس برگزار می‌شود، مسائل مهم کشور در حوزه‌های مختلف از جمله معیشتی، اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و امنیتی مورد بررسی قرار می‌گیرد و پیگیری‌ها در همان روند از مسئولان مطالبه می‌شود. بر اساس این سازوکار، وزرا و مدیران دولتی موظف‌اند گزارش‌های دقیق عملکردی ارائه کرده و نسبت به ابهامات یا اشکالات موجود پاسخگو باشند. در صورت احراز قصور دستگاه‌ها، موضوع از مسیر تذکر، سوال، تحقیق و تفحص و حتی ارجاع به قوه قضائیه پیگیری می‌شود. مروری بر سه‌شنبه‌های نظارتی مجلس در یک سال گذشته در یک سال گذشته، گزارش‌های متعدد نظارتی در کمیسیون‌های مختلف تهیه و با حضور رئیس‌جمهور، وزرا، معاونان رئیس‌جمهور و رؤسای سازمان‌ها بررسی شد؛ گزارش‌هایی که طیف گسترده‌ای از موضوعات کلیدی کشور را در بر می‌گیرد که مجال پرداختن به همه این موارد نیست و صرفاً به برخی از گزارش‌های مهم اشاره می‌کنیم. نظارت بر حوزه انرژی کمیسیون انرژی گزارش‌هایی درباره خاموشی‌های تابستان ۱۴۰۴، قطعی برق در فصل سرد، تأمین سوخت نیروگاه‌ها و مدیریت مصرف و توزیع برق کشور ارائه کرد. نظارت بر بخش کشاورزی و کالاهای اساسی کمیسیون کشاورزی به مسائل مربوط به خسارات ناشی از خشکسالی، تنظیم بازار کالاهای اساسی و ارزیابی عملکرد وزارت جهاد کشاورزی پرداخت. رسیدگی به چالش‌های دارویی و درمانی کمیسیون بهداشت و درمان گزارش‌هایی درباره کمبود دارو و نحوه عملکرد سازمان بیمه سلامت ارائه داد. پایش بودجه و اجرای برنامه هفتم کمیسیون برنامه و بودجه چندین گزارش درباره عملکرد چهارماهه بودجه ۱۴۰۳، منابع و مصارف تبصره‌ها و نحوه اجرای قانون برنامه هفتم پیشرفت کشور ارائه کرد. وضعیت صنعت و تأمین ارز کمیسیون صنایع و معادن گزارشی درباره تأمین و تخصیص ارز مورد نیاز واحدهای صنعتی و تولیدی کشور ارائه داد. حمل‌ونقل و ایمنی جاده‌ای گزارش‌هایی درباره حوادث جاده‌ای و مشکلات فعالان ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای توسط کمیسیون عمران مطرح شد. نظارت اقتصادی کمیسیون اقتصادی گزارشی درباره مدیریت اقتصادی کشور در وضعیت اضطراری ناشی از جنگ ۱۲ روزه ارائه داد. سایر گزارش‌ها از دیگر گزارش‌های مهم ارائه‌شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: اجرای قوانین تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار وضعیت معیشت خانوارهای کم‌درآمد گزارش کمیسیون امنیت ملی درباره حادثه تفتان گزارش نظام ارزی کشور و مدیریت نوسانات ارزی بررسی خدمات شبکه حمل و نقل در نوروز ۱۴۰۴ رسیدگی به تحولات ارزی و اثر آن بر معیشت مردم پایش چهارساله بودجه با هدف تقویت تولید و اشتغال سه‌شنبه‌های نظارتی؛ تجربه‌ای موفق در تقویت نظارت پارلمانی سه‌شنبه‌های نظارتی طی چند سال اخیر، به یکی از مهم‌ترین ابزارهای مجلس برای اعمال نظارت دقیق بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی تبدیل شده است؛ ابزاری که نمایندگان معتقدند اثرات آن در بهبود عملکرد دستگاه‌ها در حوزه‌های مختلف مشهود است. تجربه سه‌شنبه‌های نظارتی نشان می‌دهد که مجلس با ایجاد یک سازوکار منظم، شفاف و مبتنی بر پاسخگویی، توانسته نقش خود را در نظارت بر اجرای قوانین پررنگ‌تر از گذشته ایفا کند. بدون تردید، استمرار این روند و ارتقای کیفیت گزارش‌ها و پیگیری‌ها می‌تواند به تحقق اهداف قانون‌گذاری کمک کند. مرور این دستاوردها نشان می‌دهد که پارلمان در مسیر تقویت نظارت، گام‌های مهم و قابل تقدیری برداشته است.