نشانه‌های افزایش نقدینگی و احیای اعتماد به بازار بورس

بازار سرمایه ایران که در تیرماه امسال به دلیل پیامدهای جنگ ۱۲ روزه یکی از پرتلاطم‌ترین دوره‌های خود را تجربه کرده بود، اکنون با انتشار داده‌های رسمی از سوی اداره تحلیل‌های اقتصادی و ریسک سازمان بورس، تصویری روشن‌تر از مسیر بازگشت و رشد خود ارائه می‌دهد. آمارهای جدید نشان می‌دهد که بازار نه‌تنها از مرحله هیجان و فشار فروش عبور کرده، بلکه در هفته‌ها و ماه‌های اخیر توانسته سطحی بی‌سابقه از نقدینگی و فعالیت معاملاتی را به ثبت برساند؛ وضعیتی که بسیاری از تحلیلگران آن را نشانه‌ای از ترمیم اعتماد و افزایش اطمینان فعالان نسبت به چشم‌انداز بازار می‌دانند.

بررسی داده‌ها در بازه زمانی ۲۰ شهریور ۱۴۰۳ تا ۱۲ آذر ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که بالاترین ارزش معاملات روزانه مربوط به تاریخ ۹ تیر ۱۴۰۴ بوده است؛ روزی که مجموع ارزش معاملات بازار سرمایه به ۸۱۲ هزار و ۵۶۸ میلیارد تومان رسید. این رکورد در شرایطی ثبت شد که بازار در هفته‌های قبل، تحت تأثیر تنش‌های سیاسی و ریسک‌های بیرونی، با افت جدی ارزش معاملات مواجه شده بود. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان این عدد را تنها یک جهش معاملاتی معمولی نمی‌دانند، بلکه آن را نشانه‌ای از بازگشت گسترده نقدینگی به بازار پس از فروکش التهاب می‌دانند.

در بخش معاملات خرد نیز بازار توانسته رکوردی قابل‌توجه به جا بگذارد. طبق آمار سازمان بورس، ۵ آبان ۱۴۰۴ روزی بود که بیش‌ترین ارزش معاملات خرد روزانه ثبت شد؛ رقمی معادل ۸۴ هزار و ۹۱۸ میلیارد تومان. معاملات خرد، به دلیل سهم بالای سرمایه‌گذاران حقیقی، شاخص مهمی برای سنجش دمای واقعی بازار و سطح مشارکت سرمایه‌گذاران خرد محسوب می‌شود. افزایش شدید این شاخص بیانگر آن است که سرمایه‌گذاران دوباره با افق مثبت‌تری وارد بازار شده‌اند؛ موضوعی که معمولاً در ابتدای فازهای ترمیم و رشد مشاهده می‌شود.

اما اهمیت آمارهای تازه تنها به رکوردهای روزانه محدود نمی‌شود. در بخش رکوردهای ماهانه نیز بازار عملکردی قابل‌توجه از خود نشان داده است. بر اساس داده‌های منتشر شده، اردیبهشت ۱۴۰۴ ماهی بوده که بیش‌ترین ارزش معاملات ماهانه بازار سرمایه در آن ثبت شده؛ رقمی معادل ۶ میلیون و ۹۶۲ هزار و ۴۹۰ میلیارد تومان در چهار بورس اصلی کشور. این سطح از فعالیت معاملاتی معمولاً نشان‌دهنده افزایش چشم‌گیر مشارکت، رشد جریان نقدینگی، و بهبود انتظارات سرمایه‌گذاران است.

از سوی دیگر، بیش‌ترین ارزش معاملات خرد ماهانه در مهر ۱۴۰۴ به ثبت رسیده که رقم آن یک میلیون و ۲۶۶ هزار و ۵۹۸ میلیارد تومان بوده است. مهرماه ۱۴۰۴ از نظر بسیاری از فعالان بازار، آغاز چرخش رفتار معامله‌گران از فاز ترس به فاز اعتماد بود و اکنون این آمار رسمی، آن برداشت را تأیید می‌کند. افزایش معاملات خرد به این سطح، معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سهامداران خرد انتظار شکل‌گیری روندهای صعودی پایدار را داشته باشند.

افزایش فعالیت معاملاتی در ماه‌های اخیر را می‌توان در بستر تحولات پس از جنگ ۱۲ روزه تحلیل کرد. در روزهای ابتدایی این بحران، بازار با کاهش شدید ارزش معاملات و خروج گسترده پول حقیقی روبه‌رو شد. اما با فروکش تنش‌ها و اعمال مجموعه‌ای از سیاست‌های ثبات‌ساز توسط وزارت اقتصاد و ارکان بازار، روند بازار تغییر کرد. پیگیری سیاست‌های ضدالتهاب، پرهیز از تصمیمات ناگهانی، تقویت نقش بازارگردان‌ها و ارسال سیگنال‌های باثبات سیاستی، سبب شد بازار از فاز هیجانی فاصله بگیرد و به سمت رفتار منطقی‌تری حرکت کند.

در همین چارچوب، رکوردهای معاملاتی اخیر را می‌توان انعکاسی از افزایش اعتماد و بازگشت سرمایه‌گذاران به بازار دانست. بسیاری از تحلیلگران معتقدند افزایش شدت فعالیت معاملاتی به‌ویژه در بخش خرد، نشانه‌ای است از این که سرمایه‌گذاران حقیقی که در تیرماه از بازار فاصله گرفته بودند، بار دیگر در حال ایفای نقش فعال در سمت تقاضا هستند. این روند، یکی از پیش‌نیازهای کلیدی برای شکل‌گیری یک صعود پایدار در بازار سهام است.

از سوی دیگر، عبور شاخص کل از مرز ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد بستر روانی لازم را برای افزایش مشارکت سهامداران ایجاد کرده است. ترکیب این رکوردهای شاخصی و رکوردهای معاملاتی، نشان‌دهنده شکل‌گیری فاز جدیدی در بازار است؛ فازی که در آن نقش تحلیل‌های بنیادی در مقایسه با رفتارهای هیجانی افزایش یافته و نقدینگی در حال حرکت به سمت نمادهای بزرگ و بنیادی است.

با این حال، برخی کارشناسان نیز با وجود تأیید روند مثبت، هشدار می‌دهند که بازار همچنان نسبت به متغیرهای سیاسی و اقتصادی حساس است. نرخ ارز، سیاست‌های بودجه‌ای، قیمت جهانی کالاها و تصمیمات دولت، هنوز هم می‌توانند جهت بازار را تغییر دهند. اما نکته کلیدی این است که بازار سرمایه اکنون در نقطه‌ای ایستاده که حجم نقدینگی، مشارکت فعالان و رکوردهای معاملاتی، همگی نشانه‌هایی از بازگشت کفِ اعتماد محسوب می‌شود؛ سطحی که در تیرماه ۱۴۰۴ به‌شدت آسیب دیده بود.

آمارهای جدید نشان می‌دهد بازار نه‌تنها به روند طبیعی بازگشته، بلکه از منظر حجم فعالیت، در یکی از پرتلاطم‌ترین و البته پرانرژی‌ترین دوره‌های چند سال اخیر قرار گرفته است. افزایش چشم‌گیر نقدینگی، ثبت رکوردهای معاملاتی و رشد شاخص‌های بنیادی، همگی نشانه‌هایی‌اند از بازسازی تدریجی بازار و برگشت اعتماد در میان فعالان. این ترکیب، در صورت تداوم ثبات سیاستی، می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری دوره‌ای از رشد پایدار در بازار سرمایه باشد.