تأثیر افزایش نرخ ارز بر گرانی پروازهای داخلی: بلیت هواپیما دیگر در دسترس طبقه متوسط نیست!

همزمان با افزایش ۵۰ درصدی نرخ ارز مبادله‌ای در بخش هوایی کشور و رشد هزینه‌های دلاری برای شرکت‌های هواپیمایی، بخش عمده‌ای از طبقه متوسط جامعه دیگر قادر به انجام پروازهای داخلی نیستند. هفته گذشته فهرست جدید قیمت بلیت هواپیما منتشر شد که منجر به افزایش میانگین ۲۴ درصدی نرخ بلیت پروازهای داخلی گردید. به عنوان مثال، قیمت بلیت پرواز در مسیر تهران ـ مشهد به حدود ۶ میلیون تومان رسیده است. پیش از این، آزادسازی نرخ بلیت هواپیما به دلیل هزینه‌های بالای سفر، بسیاری از خانواده‌ها را از سفرهای هوایی به جز در موارد ضروری محروم کرده بود. اکنون با افزایش مجدد قیمت بلیت، سفر هوایی برای بخش عمده‌ای از خانواده‌های طبقه متوسط غیرممکن شده است.

بر اساس گزارش انجمن شرکت‌های هواپیمایی، دلیل اصلی افزایش قیمت بلیت، افزایش نرخ ارز تسعیر است. با حذف نرخ ارز مبادله‌ای، هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی به طور مستقیم افزایش یافته و در نتیجه قیمت بلیت پروازها نیز بالا رفته است. مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، در این باره اظهار داشت: «نرخ ارز مبادله‌ای از ۷۰ هزار تومان به ۱۰۵ هزار تومان افزایش یافته که این رشد تقریباً ۵۰ درصدی است. این موضوع مستقیماً هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی را بالا برده و در پی آن، قیمت بلیت‌ها نیز تغییر کرده است.» او افزود: «حدود ۶۰ درصد از هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی ارزی است؛ بنابراین با افزایش نرخ ارز، هزینه‌ها به صورت ریالی نیز افزایش می‌یابد. همین موضوع موجب شده میانگین نرخ بلیت در مسیرهای داخلی حدود ۲۴ درصد افزایش یابد.»

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ادامه داد: «در اردیبهشت‌ماه مصوبه شورای‌عالی هواپیمایی به تصویب رسید که بر اساس آن، نرخ صندلی پروازی ۴۸ دلار مورد تأیید قرار گرفت. به‌عنوان مثال، پرواز تهران ـ مشهد که حدود یک ساعت و بیست دقیقه طول می‌کشد، با نرخ فعلی ارز ۱۰۵ هزار تومانی معادل حدود ۶۰ دلار است که رقمی نزدیک به ۶ میلیون تومان خواهد بود.» او همچنین یادآور شد: «در حال حاضر حدود ۱۲ درصد از هزینه‌های پرواز مربوط به مالیات و عوارض دولتی است که نهادهای مربوطه نیز نرخ‌های خود را متناسب با نرخ ارز افزایش داده‌اند؛ از این‌رو شرکت‌های هواپیمایی ناگزیر به اعمال تغییرات قیمتی هستند. اگر نرخ ارز به رقم قبلی بازگردد، قیمت بلیت نیز کاهش خواهد یافت.»

سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان پس از افزایش قیمت بلیت هواپیما، در نامه‌ای رسمی اعلام کرد که شرکت‌های هواپیمایی باید هرچه سریع‌تر نرخ بلیت‌ها را به قیمت سابق بازگردانند و هیچ حقی برای افزایش نرخ ندارند. در بخشی از نامه این سازمان آمده است: «به استناد تصمیمات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و مصوبات مرتبط، هرگونه تغییر در تعرفه حمل‌ونقل هوایی باید با هماهنگی دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار انجام شود. چنانچه تغییرات قیمت متناسب با عوامل مؤثر در بهای تمام‌شده نباشد، دبیرخانه کارگروه موظف است موضوع را بررسی و در صورت لزوم نسبت به اصلاح نرخ‌ها اقدام کند.»

در واکنش به این نامه، انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرد که بر اساس قوانین برنامه پنجم و ششم توسعه، پروازهای داخلی از شمول نرخ‌گذاری دولتی خارج شده‌اند. سامانی در این باره گفت: «طبق رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و دستورالعمل اجرایی شورای عالی هواپیمایی کشوری، نرخ‌گذاری بلیت هواپیما بر عهده شرکت‌های هواپیمایی گذاشته شده است.» او افزود: «تخفیف‌های تکلیفی دولت حذف شده و نرخ سوخت نیز که پیش‌تر به‌عنوان یارانه به مسافران تعلق می‌گرفت، از ابتدای امسال بیش از ۲۴ برابر افزایش یافته است. هیچ‌گونه یارانه‌ای به شرکت‌های هواپیمایی تعلق نمی‌گیرد و حتی مالیات بر ارزش افزوده و عوارض هلال احمر نیز بر بلیت‌ها وضع شده است.»

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی خاطرنشان کرد: «عوارض فرودگاهی بابت نشست و برخاست، خدمات ناوبری و پارکینگ توسط شرکت‌های دولتی به‌صورت دلاری محاسبه می‌شود و شرکت‌های هواپیمایی باید معادل ریالی آن را بپردازند. همچنین شرکت‌های وابسته به وزارت دفاع، خدمات تعمیر و نگهداری هواپیماها را با نرخ دلار آزاد ارائه می‌کنند.» او یادآور شد: «وزارت صمت از اوایل شهریورماه امسال، تأمین ارز مورد نیاز برای خرید قطعات، موتورها و تجهیزات هواپیما را از طریق تالار دوم مرکز مبادله و با نرخ توافقی انجام می‌دهد، که این موضوع هزینه‌ها را باز هم افزایش داده است.»

عباس صوفی، رئیس کمیته حمل‌ونقل هوایی کمیسیون عمران مجلس، در واکنش به افزایش قیمت بلیت هواپیما اظهار داشت: «این موضوع یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل فعلی است که هم سازمان هواپیمایی کشوری و هم سازمان تعزیرات حکومتی باید به آن ورود کنند. مجلس از این موضوع ناراحت است، زیرا بدون درنظرگرفتن وضعیت اقتصادی مردم و تورم، این تصمیم اتخاذ شده است.»

مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس، نیز اعلام کرده بود: «افزایش قیمت سوخت و نوسانات ارزی، هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی را بالا برده و در نتیجه، مردم از استفاده از هواپیما محروم شده‌اند.» بر اساس این گزارش، کارشناسان بر این باورند که برنامه‌ریزی برای کاهش هزینه‌های ارزی شرکت‌ها و بازنگری در سیاست ارزی دولت می‌تواند گام مؤثری در بازگشت قیمت‌ها به سطح قبلی و حفظ دسترسی اقشار مختلف جامعه به سفرهای هوایی باشد.